Eind oktober brengt vanzelf een gevoel van overgang en verstilling met zich mee. De dagen worden korter, het licht zachter, en de herfst nodigt uit tot stilstaan bij afscheid en herinnering. Kleine ritueeltjes helpen daarbij: een kaars aansteken, even stil zijn bij een plek van herinnering, terugkeren naar huis en de warmte van een vertrouwde omgeving voelen. Zulke gebaren maken emoties tastbaar en geven houvast, als een zachte brug tussen het zichtbare en het onzichtbare. Rituelen zijn al eeuwenlang verweven met het leven. Ze markeren overgangen, bieden structuur in verwarde emoties en geven uitdrukking aan wat met woorden vaak moeilijk te zeggen is. Van het luiden van klokken tot samen zingen, kaarsen aansteken of rouwkledij dragen: deze handelingen laten voelen dat we niet alleen staan in ons verdriet. Ze zijn wortels die ons verbinden met het verleden en ons herinneren aan de cycli van het leven - afscheid en geboorte, verlies en vernieuwing. Tegelijk ontstaan nieuwe vormen van rituelen die beter passen bij wie we vandaag zijn. Soms klein en persoonlijk: een brief schrijven, een herinneringsboek maken, een steen neerleggen of een kist beschilderen. Soms groter en gedeeld: een boom planten, een bloemenmandala leggen, of jaarlijks samen herdenken. Vernieuwende vormen zoals ‘living funerals’ laten mensen actief deelnemen aan hun eigen afscheid. De ‘death-positive’-beweging stimuleert daarnaast duurzame uitvaarten, ceremonies waarin esthetiek en symboliek samenkomen, en begeleiding door death-doula’s. Ook dichter bij huis ontstaan creatieve rituelen. Denk aan een ‘memory tree’ waarin as wordt verwerkt, een kunstzinnig herinneringsbankje in de natuur, of samen stoeptekeningen maken en linten neerleggen. Symbolische gebaren zoals kaarsen in de vorm van letters, het samen dragen van een kist, of het leggen van een bloemenmandala maken verlies tastbaar en verbindend. Of ze nu oud of nieuw, groot of klein zijn: rituelen helpen ons om liefde zichtbaar te maken voorbij de dood. Ze bouwen bruggen tussen verleden en heden, tussen gemis en herinnering, tussen afscheid en verbondenheid. Zoals de bladeren in de herfst vallen en de bomen zich voorbereiden op de winter, zo ademen rituelen mee met de cycli van het leven: verlies en troost, herinnering en vernieuwing, afscheid en samenzijn. In deze editie van ONTroerd richten we de blik op de kracht van rituelen. Hoe ze ons houvast bieden, hoe ze zich door de tijd heen ontwikkelen, en hoe ze ons steeds opnieuw helpen om te rouwen, te herinneren en samen te komen - in vormen die bij ons passen en ons raken. Jorun Verheyden