Nat King Cole zong dit zo mooi… en het is een bekende uitspraak geworden. Het vallen van de bladeren, waarmee men zoveel wil zeggen als: Alles heeft zijn tijd. Het symboliseert verlies, in een van de vele vormen waarin we het kunnen (h) erkennen. Maar, wat is verlies precies? Er bestaat geen eenduidige definitie, omdat iedereen het op zijn eigen manier interpreteert. Laten we daar even bij stilstaan. Ergens in onze prille jeugd krijgen we voor het eerst te maken met het begrip ‘afscheid’. Het helpt dan wanneer onze omgeving ons taal en context geven om te begrijpen wat er gebeurt. Net dat ontbeerde Regula Ysewijn, bekend van Bake Off Vlaanderen, waardoor ze nu een lans breekt om kinderen en jongeren te leren omgaan met dood en rouwen. We beluisterden bij kinderen hun vragen over afscheid en sterven. De antwoorden worden gegeven door Lies Scaut, rouwdeskundige met specialisatie in rouw bij kinderen, een uitvaartondernemer en de kinderen zelf. Maar ook later in het leven is verlies vaak niet veraf. Verlies in de vorm van het overlijden van een dierbare, zoals Ellen Kegels, onderneemster achter het Antwerpse modebedrijf LN Knits, twee jaar geleden meemaakte. Zij blikt terug op het moment waarop vasthouden, loslaten werd, en hoe verlies haar spirituele gevoeligheid weer wakker maakte. Die essentie van ons mens-zijn, vertaald als spiritualiteit of mystiek, is ook een van de stokpaardjes van Ronny D’Hulster, counselor en supervisor met een hart voor palliatieve zorg. Verlies doorheen het leven kan vele vormen aannemen: verlies van een sportieve droom, verlies van een leefbare aarde, verlies van een dierbare bij leven aan dementie, verlies van een plek in de maatschappij als oudere, verlies van een lijf zonder pijn… Ook voor deze verliesverhalen maken we tijd. Ze geven inkijk in hoe ieder zijn weg zoekt: via verbondenheid in de vorm van samen sporten, via zachtheid in de vorm van eutonie, via het zien van iemands kunnen in de vorm van samen lezen, via een poëtisch laatste saluut aan mensen die zonder aanwezigheid van naasten worden begraven in de vorm van de Eenzame Uitvaart. Uiteindelijk staan we allemaal voor hetzelfde: het einde. Sommige mensen worden onverwachts door dit moment overvallen en glijden in een onbewaakt ogenblik weg uit dit leven. Anderen leven letterlijk en figuurlijk met een deadline. Hoe ga je daarmee om? Wat voel je, wat denk je, als je weet dat je gaat sterven? Annelies Rutten, journalist bij Het Nieuwsblad, en Bart Van Leuven, fotograaf van stillevens, portretten en reportages, hebben in hun project 13 mensen geportretteerd, zowel in woord als beeld, tijdens hun leven en na hun dood. Het post-mortemportret is nochtans geen nieuwigheid. Zo heeft iedereen waarschijnlijk al gehoord van het dodenmasker van het meisje uit de Seine. Wist je echter dat zij haar gezicht heeft gegeven aan de bekende reanimatiepop? Zij heeft met haar dood, leven gegeven aan zoveel anderen. Zo is de cirkel rond. Het vallen van de bladeren, die voeding zijn om nieuw groen te laten kiemen. Zo geven we ook ons eigen leven betekenis. We geven iets van onszelf door aan de volgende generatie. Zodat we, aan het einde, met heel ons hart kunnen zeggen: Ik heb geleefd. Ellen Poeck Vestigingsverantwoordelijke bij Uitvaartplanner Van Bogaert Sereni vanbogaertuitvaart.be #lifeisyourlegacy The falling leaves drift by the window The autumn leaves of red and gold I see your lips, the summer kisses The sun-burned hands I used to hold Since you went away, the days grow long And soon I’ll hear old winter’s song But I miss you most of all, my darling When autumn leaves start to fall Since you went away, the days grow long And soon I’ll hear old winter’s song But I miss you most of all, my darling When autumn leaves start to fall Nat King Cole